Οκτώ Εφευρέσεις των Αρχαίων Ελλήνων που Άλλαξαν τον Κόσμο

Από την υδραυλική έως τον πρώτο αναλογικό υπολογιστή στην παγκόσμια ιστορία, οι εφευρέσεις των αρχαίων Ελλήνων δεν έχουν πάψει να μάς εκπλήσσουν.

Ο πρώτος και μεγαλύτερος πολιτισμός είναι δημιούργημα των αρχαίων Ελλήνων.

Στην πραγματικότητα, οι αρχαίοι Έλληνες διδάχθηκαν πολλά τόσο από το παρελθόν, όσο και από άλλους πολιτισμούς. Ακόμη και έτσι, ωστόσο, η ποιότητα και η ποσότητα των εφευρέσεών τους παραμένουν αξιοθαύμαστες.

1. Αρχιτεκτονική

Σε μία περιήγηση στην καρδιά της Ουάσινγκτον, ο επισκέπτης βλέπει ότι πολλά κρατικά κτίρια ακολουθούν τον αρχαιοελληνικό αρχιτεκτονικό ρυθμό, με εξέχοντα χαρακτηριστικά τους θεόρατους κίονες, τα συμμετρικά σχέδια, τα τριγωνικά αετώματα και τους θόλους.

Το Μνημείο του Λίνκολν αποτελεί σχέδιο του αρχιτέκτονα Χένρυ Μπέικον,  ο οποίος σχεδίασε το μνημείο έχοντας ως πρότυπό του την Ακρόπολη της αρχαίας Αθήνας.

Επιθυμία του Μπέικον ήταν η ανέγερση ενός κτιρίου από την κοιτίδα της Δημοκρατίας, αποτίοντας έτσι φόρο τιμής στον υπερασπιστή της Δημοκρατίας, τον Αβραάμ Λίνκολν.

Το Μνημείο Λίνκολν περιστοιχίζεται από τριάντα έξι εξωτερικούς κίονες συμβολίζοντας έτσι τον αριθμό των επανηνωμένων πολιτειών της Αμερικής κατά τη χρονολογία της δολοφονίας του Λίνκολν, το 1865.

2. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες

Οι πρώτοι Ολυμπιακοί Αγώνες πραγματοποιήθηκαν περίπου στα μέσα Ιουλίου της χρονιάς 776 π.Χ. , στην αρχαία πόλη της Ολυμπίας και ήταν αφιερωμένοι στο θεό Δία.

Εφεξής οι Ολυμπιακοί Αγώνες διεξάγονταν κάθε τετραετία, με τους τελευταίους αγώνες να έχουν πραγματοποιηθεί το 393 μ. Χ., έχοντας καταγράψει τον εξωπραγματικό αριθμό των 293 Ολυμπιάδων.

Αντιπρόσωποι από όλες τις πόλεις-κράτη της Αρχαίας Ελλάδας συμμετείχαν σε αθλήματα όπως ήταν ο αγώνας δρόμου περιμετρικά του σταδίου, περίπου 192 μέτρα δρόμου.

Σε περίπτωση πολέμου μεταξύ των πόλεων- κρατών της Αρχαίας Ελλάδας, προκηρυσσόταν ανακωχή έτσι ώστε να διασφαλίζεται η ασφαλής μετάβαση στην αρχαία Ολυμπία, τόσο των θεατών όσο και των αθλητών.

Συν τω χρόνω, οι Ολυμπιακοί Αγώνες απέκτησαν περισσότερο κύρος και φήμη επεκτείνοντας τη διάρκεια διεξαγωγής τους από μία σε πέντε ημέρες κατά το 472 π. Χ.

Προστέθηκαν μεγαλύτεροι αγώνες δρόμου και αγωνίσματα όπως η δισκοβολία, το ακόντιο, το πένταθλο, η πάλη, η πυγμαχία και η αρματοδρομία.

Το έπαθλο των νικητών των Ολυμπιακών Αγώνων ήταν ένα στέμμα από κλαδί ελιάς, ο κότινος.

Το 1896 ήταν η χρονιά αναβίωσης των Ολυμπιακών Αγώνων και εξακολουθούν έως σήμερα.

Ωστόσο, προτού αντισταθμιστεί η μακροβιότητα των Ολυμπιακών Αγώνων των αρχαίων χρόνων στη σύγχρονη εποχή, χρειάζονται ακόμη εκατοντάδες χρόνια διεξαγωγής τους.

3. Το βαρούλκο

Η πρώτη αναφορά στα βαρούλκα καταγράφεται στα «Ιστορικά» του αρχαίου Έλληνα ιστορικού Ηρόδοτου. Πρόκειται για ξύλινα βαρούλκα τα οποία χρησιμοποιούνταν για το δέσιμο σχοινιών τα οποία υποστήριζαν μία πλωτή γέφυρα από πλοία που διέσχιζε τον Ελλήσποντο κατά τη διάρκεια των Περσικών Πολέμων το 480 π.Χ.

Έως τον 4ο αιώνα π. Χ., ο Αριστοτέλης αναφέρει ότι το βαρούλκο και οι τροχαλίες ανύψωσης ήταν ευρέως χρησιμοποιούμενοι μηχανισμοί.

Στο έργο του, «Περί Μηχανικής» (όπως προκύπτει από τα Μηχανικά, τα Φυσικά και το Περί Ουρανού), ο Αριστοτέλης περιγράφει σύνθετους μηχανισμούς ανύψωσης, όπως γερανούς, τροχαλίες και ανυψωτικά συστήματα του 3ου αιώνα π. Χ. που χρησιμοποιούνταν στις μεθόδους οικοδόμησης των Αρχαίων Ελλήνων.

4. Ο Κοχλίας του Αρχιμήδη

Η μεγαλοφυής εφεύρεση αποδίδεται στον Αρχιμήδη τον Συρακούσιο και χρησιμοποιείται για την ανύψωση στερεών και υγρών ουσιών από ένα επίπεδο σε άλλο. Χρησίμευε για τη μεταφορά νερού σε αρδευτικά αυλάκια.

Ο κοχλίας του Αρχιμήδη εξακολουθεί να χρησιμοποιείται στις μέρες μας και απαρτίζεται από μία βίδα- μία ελικοειδή επιφάνεια περιβαλλόμενη από ένα κυλινδρικό στέλεχος μέσα σε έναν κενό σωλήνα.

Η βίδα περιστρέφεται είτε χειρωνακτικά, είτε μηχανικά, από ζώα ή ανεμόμυλο.

Με την περιστροφή του στελέχους αντλείται ο όγκος του νερού, ο οποίος στη συνέχεια ανυψώνει τον αγωγό μέσω του περιστρεφόμενου ελικοειδούς.

Η επιφάνεια ανάμεσα στον κοχλία και τον αγωγό δε χρειάζεται να είναι απολύτως υδατοστεγής, εφόσον κάθε ποσότητα νερού που διαρρέει περνάει στο επόμενο, κατώτερο τμήμα του μηχανισμού.

5. Ο Φάρος

Ο πρώτος φάρος  αποδίδεται στο Θεμιστοκλή κατά τον 5ο αιώνα π. Χ.

Έστεκε στο λιμάνι του Πειραιά και ήταν ένα πέτρινο κτίσμα με φωτιά στην κορυφή του.

Μεταγενέστεροι φάροι που δημιουργήθηκαν από τους Αρχαίους Έλληνες ήταν ο ξακουστός Φάρος της Αλεξάνδρειας, ο οποίος ανεγέρθηκε κατά τη Δυναστεία του Πτολεμαίου του Β’ του Φιλάδελφου (280-247 π.Χ.).

Εκτιμάται ότι το ύψος του ξεπερνούσε τα 10 μέτρα και είναι ένα από τα Επτά Θαύματα του Αρχαίου Κόσμου.

Ο Φάρος της Αλεξάνδρειας υπέστη σοβαρή ζημιά από τρεις σεισμούς που συνέβησαν μεταξύ του 956 π. Χ και του 1322 έως ότου τελικά εγκαταλείφθηκε.

Μέχρι το 1840 οι τελευταίοι λίθοι του φάρου χρησιμοποιήθηκαν στην οικοδόμηση άλλων έργων.

Το 1994 , Γάλλοι αρχαιολόγοι  ανακάλυψαν αρχαιολογικά ευρήματα από το Φάρο της Αλεξάνδρειας, κάτω από την ανατολική πλευρά του λιμανιού της Αλεξάνδρειας.

6. Συστήματα Ύδρευσης και Ντουζιέρες

Οι άνθρωποι του Μινωικού πολιτισμού της αρχαίας Κρήτης υπήρξαν οι πρώτοι που χρησιμοποιούσαν υπόγειους αγωγούς για την ύδρευση και την αποχέτευση.

Επίσης, ανασκαφές στον Όλυμπο και την Αθήνα έφεραν στο φως εξελιγμένα συστήματα ύδρευσης για τα λουτρά, τα σιντριβάνια και για την προσωπική υγιεινή.

Οι ντουζιέρες των αρχαίων Ελλήνων ήταν συνδεδεμένοι με το κεντρικό σύστημα ύδρευσης.

Σε αρχαίο αμφορέα απεικονίζεται ένας χώρος με ντουζιέρες για αθλήτριες, ενώ ένα σύμπλεγμα από ντους ανακαλύφθηκε σε γυμναστήριο της Περγάμου του 20ου αιώνα π.Χ.

7. Αστρολάβος

Ο Απολλώνιος ο Περγαίος θεωρείται ο εφευρέτης του αστρολάβου.

Η πρώτη του εφαρμογή αναφέρεται περί το 220 π.Χ από αστρονόμους και θαλασσοπόρους για τον  υπολογισμό  του μεσοκάθετου ευθύγραμμου τμήματος ενός ουράνιου σώματος τόσο κατά τη διάρκεια της ημέρας, όσο και της νύχτας.

Εκτός από τη χρήση του στην αναγνώριση των αστεριών ή πλανητών, ο αστρολάβος χρησιμοποιούταν για τον προσδιορισμό του γεωγραφικού πλάτους μόνο με το όνομα της περιοχής ή αντίστροφα.

Η γνώση του γεωγραφικού πλάτους ήταν πολύτιμη πληροφορία για τους αρχαίους θαλασσοπόρους.

8. Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων, ο πρώτος αναλογικός υπολογιστής

Ήταν το 1901 κατά τη διάρκεια εργασιών σφουγγαράδων πέρα από τα όρια της ακτής του νησιού των Αντικυθήρων όταν ανακαλύφθηκε το αρχαίο ναυάγιο.

Το ναυάγιο ήταν κατασκευασμένο από μπρούτζο και μαρμάρινα αγάλματα,  πηλό, γυαλί, κοσμήματα και νομίσματα και περιείχε έναν δυσνόητο μηχανισμό.

Όλα τα τμήματα του ευρήματος μεταφέρθηκαν στο Εθνικό Μουσείο Αθηνών, όπου το 1902 ο αρχαιολόγος Βαλέριος Στάης ανακάλυψε έναν  τροχό στο εσωτερικό του μηχανισμού.

Στο σημείο αυτό παρέμειναν τα πράγματα έως το 1951 ,  όταν ο Βρετανός ιστορικός επιστήμης Derek de Solla Price εκδήλωσε ενδιαφέρον για τον μηχανισμό των Αντικυθήρων.

Με τη χρήση ακτίνων x και απεικονίσεων με ακτίνες γ, ο Price συμπέρανε ότι ο μηχανισμός περιείχε 82 ξεχωριστά τμήματα.

Το 2006 ο Mike Edmunds από το Πανεπιστήμιο του Cardiff, χρησιμοποίησε αξονική απεικόνιση ώστε ν’ ανακαλύψει το εσωτερικό σύστημα του μηχανισμού καθώς και τις κρυπτογραφημένες επιγραφές.

Παρόμοιος  σε σχήμα με ένα  ρολόι τοίχου, ο μηχανισμός φυλασσόταν σε ένα ξύλινο κιβώτιο και είχε ένα μεγάλο κυκλικό καντράν με περιστρεφόμενους δείκτες.

Ένα κομβίο στη μία του πλευρά χρησιμοποιούταν για την περιστροφή του μηχανισμού και με αυτή, οι συναρμοζόμενοι οδοντωτοί τροχοί του κινούσαν τουλάχιστον επτά δείκτες σε διαφορετικές ταχύτητες.

Οι δείκτες αναπαριστούσαν το χρόνο των ουράνιων σωμάτων.

Ο ένας δείκτης ήταν για τον Ήλιο, άλλος για τη Σελήνη, και ένας που αντιστοιχούσε σε καθέναν από τους ορατούς με γυμνό μάτι πλανήτες-τον Ερμή, την Αφροδίτη, τον Άρη, τον Δία και τον Κρόνο.

Μία περιστρεφόμενη ασημένια και μαύρη σφαίρα έδειχνε τη φάση της Σελήνης ενώ οι επιγραφές στο εσωτερικό της συσκευής εξηγούσαν την ανατολή και τη δύση συγκεκριμένων άστρων σε ορισμένες ημερομηνίες.

Ο ιστορικός Κικέρωνας αναφέρει παρόμοιες συσκευές να έχουν κατασκευαστεί κατά τον 3ο αιώνα από τον Αρχιμήδη ή την πιθανότητα η συσκευή να είναι εφεύρεση του Ίππαρχου του Ροδίου, περίπου κατά το χρόνο που οι Βαβυλώνιοι αστρονόμοι συνδύαζαν τις προβλέψεις τους με τις αντίστοιχες των Ελλήνων.

Στο οπίσθιο μέρος της θήκης του μηχανισμού ήταν αναγραμμένα δύο συστήματα πληκτρολόγησης με βελόνες που ακολουθούσαν σπειροειδή ράβδωση, όπως η βελόνα στο πικάπ.

Το ένα σύστημα πληκτρολόγησης ήταν ένα ημερολόγιο, ενώ το άλλο απεικόνιζε τη χρονορρύθμιση των ηλιακών και σεληνιακών εκλείψεων.

Άρθρο της Marcia Wendorf 

*To άρθρο δημοσιεύτηκε για το Flowmagazine στις 14-06-2019 

Σύνδεσμος για το πρωτότυπο: https://www.flowmagazine.gr/okto_efeureseis_ton_arxaion_ellinon_pou_allaksan_gia_panta_ton_kosmo/. 

All rights reserved